ლაშა გახარია და მისი მეგრული ლექსიკური სამყარო

“ლაშა გახარიას ქართული ლექსების თარგმნა თითქმის შეუძლებელია, მეგრული ლექსებისა-საერთოდ შეუძლებელი. რაგინდ დიდი პოეტიც არ უნდა იყოს და რაგინდ კარგად არ უნდა ფლობდეს იმ ენას, რომელზეც თარგმნის, მაინც ვერ შეძლებს. მეგრული ენა ისეთი ფენომენია. იმდენად მდიდარი და ამოუწურავია მისი ლექსიკური სალარო, იმდენად ტევადი და მოქნილია სიტყვები, განსაკუთრებით ზმნები, რომ სხვა ენაზე მათი გადატანა-თარგმნა, შეუძლებელი ხდება. ამას ემატება ისიც “და ალბათ ეს არის უმთავრესი”, რომ შესანიშნავმა პოეტმა ლაშა გახარიამ მეგრული ენის ეს საოცარი შესაძლებლობანი ისე საოცრად გამოიყენა და ისეთი მაღალმხატვრული, ღრმად ფილოსოფიური პოეტური ნაწარმოებები შექმნა, მართლაც ჯადოქარი უნდა იყო, რომ შესაბამის სიმაღლეზე თარგმნო…”-ეს სტრიქონები ცნობილ საზოგადო მოღვაწეს ჟანრი კაშიას ეკუთვნის და ზუსტად ასახავს ჩხოროწყუელი პოეტის ლაშა გახარიას ლესების ძირითად მუხტს.

ჩხოროწყუელები, დღეს, პოეტის რამდენიმე მეგრულ ლექსს შეგახსენებთ.

 რუმე სერი

რუმე სერიშ ლანდღვერ თოლცჷ
თუთაქ სინთე ქალაჭვალჷ;
ჭველეფქ ნირსი გეგნირცხონეს
მურიცხეფი იჭვარჭვალჷ,

ჭილამ ნეძიქ გამკოლჷ დო
ჸურუმჷ ქუას გიკაჭალჷ
აურე ხობწყარ მოშინთანცჷ
ეურე მაფერ მიკვაჭალჷ;

სოფელც კამაცალო ლურცჷ,
ელვოჯინექ აკან ცასჷ,
წიწინაფილ ჩაფლა ლუღის,
ბერწულ ათაკარკაცანსჷ.

თუთარჩელა მუნმოქუნცუ,
თოლ მეთხოზჷ ნაკვაცასჷ;
დია, მურე თე ბუნება-
ირფელც მუჭო დაკვანწანსჷ?!

ლანჯეფი დო თხომუეფი,
ოჯალეშით გონაბადე,
მალას მაჭარ გობორდიშანც-
ბრელ ბორულიშ მორაგადე

გედ შქჷრენი, თე ტაბაკი
ჯგირ დო სქვამით მორაბადე;
გაკოკურცხით ჯიმალეფი,
დომხვამითი ოდაბადე!

მეგრული

მარგალური ჯვეშ ნინა რე – ქორთულიში ჯერღვი – ჭვერხი;
ორჩქილეთი საღორონთო, ვაუწყორუაფჷ ჭვახე რეხი.

მინ – ზესქვიში ჩილამური, მინ – პელეტი დო მერეხი,
ქოთ – პეული, ქოთ – ჭუჭელი, გურც ეფალირ შურ -ბინეხი.

მარგალური გვალო შხვა რე, ართო ბჟა დო ართო ცა რე,
დიდაშ ფართო კართე რე დო მუმაშ ჸვანა დო ფაცხა რე.

ჸოროფაში წყურგილე დო ღორონთიში აბარწა რე,
უჩა ბორჯიშ ალნანგარა, გურიშ ელნაკარკაცა რე….

ჩქიმ მარგალურ სხუნილი რე – კაჭალია ლაკადური,
ყამბარულო ნაფურცელა, – სოთინ ვახოლ ნახაფული.

ხათე მანჯღვერც დუგორუნცუ – სიტყვას შარა აკართუნი,
ნჯღელ ზღავს ხოლო მიშარჩქინდუ წკონდა წყურგილ ქაკათუნი.

ნინას ხოლო ნოკობუე ბარგუა დო მაჟირუა,
ტყაში გიშატიტონუა, წყარუა დო ლაჟირუა;

უმინჯ ჸვანა, გამგონებუ, სანდრაკიაქ დაჟღირუა,
ქემინჯი დო გაგშაბირცხე უმოღე დო ნაჟირუა !

ბრელც ვაუჩქუ მარგალური, მიშემონტყორ ძათანძალო,
წოლერ ჸვალი ცხვინც მებუ დო თუდო ღუმუს ნტყვილუნც – ფალო.

გინძე ხერხალც ელაბირძღუ ათოღანძგილ ხაჯიცალო,
უმოღესი ბურდღინუნცუ ქიანაში გაძიცალო.

ნინა ჯგირო ვაიჩქუდა, ჭარაშ ძიცას ვეიაზადა,
სქან ტაბაკის ქიგნაჯინი, გეგნილერჭყვე გინძე მადა;

ღორას წყარი მესქირუნი, ქიგლადგუმუ სქიბუს ზანდა,
ლერსი ვარი, ლებია ვერგ ოგურიათ ელნაზადა.

მინ მელერსე მარგალურცუ ტუტას მიშუტყურუანცუ,
ჭყონიშ დაჩხირც -ალიაკონც თხომუს მიშუტურუაცუ.

მარჩქილესუ ორტინუანც, წისქვილც ქიმკარულუანცუ,
თიცალს თქუანც, ყვარიასუ კუდელს გეუფურუანცუ.

მინცუ თოფი გილუღ, მარა იშენ ვარე მონადირე,
შხვაშ ნოტყელცუ გაზუმინუ მუჭოთ ჭანდი – მოლადირე.

თოლი არძას ალაბრსხუნა, მარა ზღვა-ქვინც აკა ორწყე…
ჭიფელია ჭინუშ ღობერ სქვამას ირკოც ვაწკიროწკე.

ბრელ იბურჭულ, მარა ლარჩვი ბოყვ-ყამბარო ვადაროწკე,
გეშქირატილ ყებურიშო ხინკ-ლახვაცა ვაკაბოწკე.

ანწ ქიკითხით: მუ ოკონი კვანწილ ლექსიშ ღობუასი,
დორჯგიმილი ბარჯგეფიში ზღონდით გინოზღონდუასი.

წვანდიშ მოზგუმონჯუას დო ლაბახათი ჭოფუასი,
უხუჯური ქარეფიშა ბირცხაშ მიკოსოფუასი?!..

* * * 

ჸოროფაშა მის გაგინე,
მუ ზიმუნცჷ იშ ღონესჷ?!
ბრელ იწვალეს მენცარეფქჷ,
მარა … იშენ მიღორესჷ.

ანდანერო უჩხირკესჷ,
ოშ სახელი მიგონესჷ,
ამდღარ დღაშა ვაუჩქუნა,
ტყურათ მუ ჭა ინკორესჷ!

ვეწვალათჷ, მენცარეფი,
ვეგნირთათჷ გაძიცალო.
სოლე მურცუ ჸოროფანი …
ვაგეგინე ძათანძალო,

მუშ შარაშა მიაშქვითჷ –
ვეგჲაბინათ ყორყელც ძვალო,
ლაგვანიშ ქვინჯ მუს ალებე
ჸუმენული მაჭარცალო?!

ღორონთქ თიშენ უხუტოლუ
ართიანცჷ ძღაბ დო ბოში –
ჭარაშ მაჭარ მადგინჷდჷ,
ჭე შხვანერი უღუდ ხოში!

მა, ეგება, ფჩჷრთჷქჷდა,
(ქუმმოფორეთ ნოჸორც ნორში),
მარა, ინა ვაჩირთჷდჷ,
გოლუაფირო იშ ოროში.

ვართ ჩჷლათე: მუ მიჭარე
გურც გოფალირ ჸოროფაშა!
ვართ ოშქურუ გოლოფაშა
დო ვართ ხოლო ჭოროფაშა!

კოთაკონკის მულუანცჷ,
ქიმჲაღჷდა დუდქუ ჯაშა,
ღურუს ხოლო ვაწარინე
თე ღორონთიშ ჭყოლოფაშა!

კომენტარის დატოვება